انواع بالابر پلکانی 

بالابر پلکانی به 3 دسته تقسیم می شوند : 

1. بالابر پلکانی ویلچربر 

2. بالابر پلکانی صندلی دار 

3. بالابر پلکانی ایستاده بر 

طبق استاندارد EN81-40 بالابر پلکانی صرفا برای جابجایی افراد معلول و ناتوان جسمی و حرکتی در ساختمان مسکونی مورد استفاده قرار میگیرد و طبق استاندارد نصب و بهره برداری از آن در فضاهای عمومی مجاز نیست. 

بالابر پلکانی به موازات عرض پله ها و در حاشیه ی نرده کنار پلکان نصب می شود. 

مطابق استاندارد در صورت پایان پله ها و شروع پله های ثابت طبقات بالا باید بالابر پلکانی نیز به اتهای مسیر خود برسد و در صورت ادامه ی حرکت، معلول از بالابر پلکانی بعدی مجداا استفاده نماید و لذا ادامه ی حرکت افقی این بالابر در بین طبقات مجاز نیست. 

در محل ورود به بالابر پلکانی و خروج از آن فضای کافی حداقل 1/5 متر باید در ساختمان در نظر گرفته شود. بنابراین باید بالابر در محلی نصب شود که مانع عبور و مرور ساکنین ساختمان از طریق پلکان نشود. طبق استاندارد حداکثر سرعت بالابر پلکانی 0/15 متر بر ثانیه است و باید امکان کنترل سرعت توقف و شروع به حرکت آن توسط فرد کاربر نیز از روی آن وجود داشته باشد. 

1-1 . بالابر پلکانی ویلچربر : 

این نوع بالابر را در شکل زیر میبینید. این نوع بالابر در صورتی که در محل های عمومی نصب شوند به عرض 90 سانتی متر و به عمق 125 سانتی متر و در ساختمان های مسکونی شخصی عرض آن کاهش می یابد. در موقعیت نصب آن باید دقت کافی به عمل آید. حداقل مقدار ظرفیت آن 250 کیلوگرم در مربع است و حداکثر آن 350 کیلوگرم و در صورتی که ویلچر موتوری مورد استفاده قرار گیرد طبق استاندارد EN1284 حداقل 300 کیلوگرم برسد. 

1-2 . بالابر پلکانی صندلی دار : 

حداقل ظرفیت صندلی در این بالابر برای استفاده ی یک نفر از آن به صورت نشسته 115 کیلوگرم است. در شکل زیر نمونه ای از آن را مشاهده می کنید. این وسیله تنها برای استفاده در فضای شخصی مناسب است. 

البته بالابر پلکانی صندلی دار در فضاهای بیمارستانی ، خانه سالمندان و خانه های توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرد. حداکثر سرعت آن 0/15 متر بر ثانیه و شامل ترمز ، کمربند ایمنی ، صندلی گردان ، دستگیره و کنترل کننده سرعت است. مقدار شیب ریل های هادی آن معمولا بین 22 تا 50 درجه و حداکثر طول مسیر حرکت آن 20 متر است. 

در شکل زیر نمونه ای از این بابابر پلکانی صندلی دار را مشاهده می کنید. 

1-3 : بالابر پلکانی ایستاده بر : 

سطح بالابر پلکانی ایستاده بر حداکثر برای مورد استفاده ی یک نفر در نظر گرفته می شود و ظرفیت آن از 115 کیلوگرم نباید کمتر باشد. ابعاد سطح آن محل ایستادن بر روی آن 32/5 سانتی نتر در 35 سانتی نتر است. در شکل زیر نمونه ای از آن را مشاهده میکنید. این بالابر صرفا مناسب فضای استفاده شخصی است. 

انتخاب موتور گیربکس و توان نیروی محرکه آسانسورهای کششی :

امروزه در اکثر قریب به اتفاق آسانسورها نیروی محرکه توسط الکتروموتورها تامین می گردد. ساده ترین روش انتقال حرکت و توان مورد نیاز به فلکه کششی به صورت مستقیم است و با توجه به بالا بودن دور موتور الکتروموتورها، کاهش دور توسط فن آوری های الکترونیکی با تغییر فرکانس و ولتاژ صورت می گیرد. در آسانسورهایی که از سزعت کمتری برخوردارند انتاقال حرکت به صورت مستقیم اقتصادی نبوده و امروزه 80 درصد آسانسورها به منظور کاهش دور به  حد مورد نیاز و انتقال توان انتقالی، با ماهشش سرعت محور خروجی گیربکس استفاده میشود. 

با توجه به ثالث بودن مقدار  توان انتقالی با کاهش سرعت محور خروجی گیربکس گشتاور شروع حرکت آسانسور افزایش پیدا میکند. موتور گیربکس عموما در آسانسورهای با سرعت کمتر از 2/5 متر بر ثانیه استفاده میگردد. در گذشته گیربکس هایی که با چرخنده های ساده مورد استفاده قرار میگرفته است ولی بعدها با پیشرفت های طراحی و تکنیک های ساخت، گیربکس های حلزونی به صورت استاندارد برای آسانسورها مورد قبول واقع شد و اکنون به جز موارد اشتثنایی عموما از این نوع گیربکس استفاده می شود. 

آیا روغن کاری ریل مهم است یا نه ؟

یکی از پارامترهای مهم موثر در ترمز، روغن کاری ریل یا عدم روغن کاری آن است. تحقیقات به عمل به آمده روغن ماری حدود 20 درصد در کاهش عملکرد ترمز تاثیر خواهد گذاشت. 

از طرفی همانگونه که شکل ذیل نشان می دهند عدم حرکت ریل در محل اتصال با لقمه ها به هنگام پاراشوت باعث خم شدن کفشک ریل و نیز خطر خارج شدن کفشک کابین از مسیر خود خواهد شد. در صورتی که ضریب اصطکاک بین لقمه ها و ریل ها بیش از اندازه بوده و حین عملکرد ترمز ایمنی امکان حرکت طولی به ریل ندهند، حرکت ریل به سختی صورت میگیرد و در محل هایی که طول براکت بیش از اندازه باشد ( فاصله ریل از دیوار) و براکت نتواند نیروی های وارده بر آن را تحمل کند، ممکن است خم شده و یا حتی بشکند که در نهایت احتمال خارج شدن کابین و ترمز ایمنی از ریل وجود خواهد داشت. 

بدیهی است در صورت عدم وجود ترمز ایمنی نظیر آسانسورهای هیدرولیکی با جک مستقیم این نیروها در محاسبات و انتخاب ریل تاثیر گذار نیستند. در انتها لازم به یاد آوری است مقدار نیروهای افقی وارد بر براکتها و انکربولت ها به هنگام عملکرد ترمز ایمنی کمتر از مقدار نیروی خستگی قابل تحمل انهاست و در انتخاب نوع آن ها مدنظر قرار نمیگیرند و تاثیری ندارند. 

نقاط برجسته و ناهمواری های سطح در محل تماس با یکدیگر برخورده باعث تغییر شکل پلاستیکی این برجستگی ها می شوند تا اینکه اصطکاک مورد نظر را با توجه به سرعت و بار وارده را ایجاد کنند. 

طبق آزمایش های به عمل آمده نقدار ضریب اصطکاک در ریل های خشک 0/45 و در ریل های روغن کاری شده حدودا 0/25 می باشد. در صورت اختلاف ضریب اصطکاک سطح تماس در طول ریل باعث ایجاد شتاب منفی گوناگونی خواهد شد که هنگام ترمز ایمنی میتواند ایمنی مسافر را به خطر اندازد. 

از سوی نا متعادل بون و اختلاف در ضریب اصطکاک در سطح دو ریل کابین نیز موجب تولید نیروهای متفاوت در دو طرف آن شده و باعث خارج شدن ترمز ایمنی در مسیر حرکت خود گردند.

در محاسبات و انتخاب ریل ها مطابق با استاندارد EN81 فرض بر این است که ریل ها دارای مشخصات فنی و شکل ظاهری همسان و از یک جنس مشابه هستند. در محل اتصال ریل ها نیز باید دقت کافی به طرز دقیقی آنها نصب شوند تا مشکلاتی در هنگام ترمز ایمنی صورت نگیرد. 

ریل های آسانسور

ریل ها : 

ریل ها در آسانسور نقش هدایت کننده دارند و از چرخش و یا حرکت پاندولی کابین در اثر عدم توزیع بار یکنواخت در سطح کف کابین ، وزنه تعادل جلوگیری می کنند. 

سطح مقطع ریل ها به شکل T می باشد. سطوح آن ها ماشین کاری شده و کوچکترین خمیدگی یا خراشیدگی نباید داشته باشند. ریل های کابین و وزنه تعادل عموما شبیه هم هستند و مقطع ریل وزنه های تعادل نسبت به کابین کوچکتر است. 

نصب ریل ها بسیار مهم است و کاملا باید عمودی نصب شوند و هیچ گونه خمیدگی در انها نباشد. طول خمیدگی و جفت نشدن در محل اتصال به یکدیگر بر روی کیفیت کار آسانسور تاثیر خواهد گذاشت. نیروی زیادی  در حالت بارگیری یا تخلیه و نیز حرکت کابین بر ریل ها وارد نمیشود ولی در مواقعی که ترمز اضطراری فعال می شود به ریل ها فشار زیادی وارد میگردد که در صورت درست انتخاب نکردن نوع ریل ها و یا فواصل براکت ها ممکن است کمانش در آنها ایجاد شود.

همانطور که گفته شد ریل ها بر اثر عملکرد ترمز ایمنی در طول محور عمودی خود حرکت میکند و به هنگام حرکت ساختمان نیز حرکت ریل در طول محور خود وجود دارد. نیروهای افقی به هنگام حرکت کابین و یا در اثر بارگذاری و تخلیه بار و نیز جابجایی مسافرین هنگام سوار یا پیاده شدن، ایجاد می شوند. 

نیروهای افقی که در دو سطح جانبی و نوک ریل وارد می شوند با Fy , Fx نشان داده شده اند. نیروها به توسط کفشک ها به ریل ها وارد میشوند و نیروی عمودی (محوری) با Fb مشخص شده است. نیروی Fy باعث خمش ریل و نیروی Fx باعث پیچش ریل میشود. این نیروها  ( Fx , Fy) در آسانسورهای تا ظرفیت 2250 کیلوگرم بحرانی نیستند و قابل صرف نظر کردن می باشند. 

معیار انتخاب سیم بکسل آسانسور

معیار انتخاب سیم بکسل چیست؟ 

اطلاعات اولیه برای محاسبه قطر و تعداد سیم بکسل های مورد نیاز به شرح زیر می باشد : 

1. داشتن جدول یا کاتالوگ سازنده سیم بکسل که با توجه به نوع سیم بکسل برای به دست آوردن وزن هر نتر سیم بکسل و همچنین حداقل نیروی گسیختگی آن الزامیست. 

2. ظرفیت کابین (Q بر حسب کیلوگرم) 

3. وزن کابین با نتعلقات نتصل به آن (P بر حسب کیلوگرم) 

4. ضریب سیم بکسل بندی (نسبت تبدیل) i

5. حداقل ضریب ایمنی f سیم بکسل که مطابق با استاندارد EN81 یرای 2 عدد سیم بکسل رقم 16 و برای 3 عدد و بیشتر رقم 12 می باشد. 

___________________________________________________________________________________________________

به دست آوردن تعداد و قطر سیم بکسل مورد نظر با استفاده از رابطه زیر امکان پذیر است : 

 n *N = f * Tmax 
 ( Tmax = P + 1/25 Q + Si + Mtrc/2 / i + S )

n : تعداد سیم بکسل های معلق 

N : حداقل بار مورد نیر نیاز جهت پاره شدن یک سیم بکسل بر حسب نیوتون 

f : ضریب ایمنی سیم بکسل ها که حداقل باید  12 عدد باشد 

i : ضریب سیم بکسل بندی 

Τmax : حداکثر نیروی استاتیک اعمال شده یر سیم بکسل های آسانسور بر حسب نیتون 

Q : ظرفیت کابین ( وزن استاندارد هر نفر مطابق EN81 یرابر با 75 کیلوگرم  می باشد)

P : جرم کابین همراه درب اتماتیک و متعلقات آن بر حسب کیلوگرم 

Hr : ارتفاع یا طول سیم بکسل بر حسب متر 

mr : جرم یک متر از سیم بکسل بر حسب کیلوگرم 

S : جرم سیم بکسل تعلیق بر حسب کیلوگرم 

Si : جرم سیم بکسل جبران بر حسب کیلوگرم 

Mtrc : جرم تراول کابل یر حسب کیلوگرم 

g : شتاب ثقل بر حسب متر بر مجذور ثانیه (9/81) 

همانگونه که اشاره شد در انتخاب سیم بکسل محاسبه و تعیین ضریب ایمنی سیم بکسل ها از اهمیت زیادی برخوردار است و از نسبت بین حداقل بار شکست سیم بکسل ها به حداکثر نیروی استاتیکی وارد بر آن حاصل می شود. 

به هنگامی که آسانسور در حال فعالیت و کار است نیروهای دینامیکی (شوک) به سیم بسل ها وارد می شوند که در نتیجه تاثیر آنها مقدار ضریب کشش قابل تحمل در سیم بکسل کاهش می یابد و نیروهای وارده بر سیم بکسل بکسل ها از حد مجاز خود افزایش می یابند. این امر باعث کاهش ضریب ایمنی و کاهش عمر سیم بکسل ها میگردد. 

اگر برای محاسبه بار استاتیکی تنها اثر جرم کابین و متعلقات آن و جرم سیم بکسل ها در نظر گرفته شوند و نیروهای اضافی از جمله تنش های خمشی به وجود آمده هنگامی که سیم بکسل از روی فلکه کششی و هرزگرد میگذرد و تاثیر نیروهایی که در حین شتاب گیری مثبت و منفی وارد می شوند، منظور نگردد در این صورت ضریب ایمنی باید آنقدر باشد که تنش های اضافی را نیز بپوشاند. 

 

بررسی سٌرخوردگی سیم بکسل ها در آسانسورهای کششی و تاثیر آن در شیارها :

اختلاف حرکت سیم بکسل ها با سطح شیار فلکه کششی و نیز با یکدیگر به هنگام شروع به حرکت کابین یا توقف آن در طبقات باعث سرخوردگی سیم بکسل ها و در نتیجه باعث خوردگی سطح شیار شده و در نهایت موجب از کنترل خارج شدن آسانسور خواهد شد. هنگامی که در یک آسانسور کششی سیم بکسل در داخل شیار فلکه کششی سر خواهد خورد که نیروی اصطکاک از حد بحرانی خود بگذرد و مقدار نیروی کشش سیم بکسل از حالت عادی خود تجاور میکند. این نسبت مهم است و دارای یک مقدار بحرانی است که عملا در یک آسانسور از این مقدار نباید تجاوز شود زیرا در غیر این صورت سیم بکسل ها روی فلکه کششی سر خواهد خورد و کابین آسانسور از کنترل خارج خواهد شد. 

فلکه کششی در پایین و کنار چاه : 

همانگونه که در شکل نشان می دهد، سیم بکسل های سمت وزنه تعادل T2 از فلکه هرزگرد C عبور کرده و پس از انحنا حدودا 90 درجه تغییر مسیر می دهند. 

 مقدار زاویه انحراف نیروها تابع موقعیت فلکه کششی A با فلکه هرزگردها است. فرض ناچیز بودن مقدار اصطکاک و افت نیرو در دوسمت فلکه هرزگرد C، مقدار نیرو T2 خواهد بود. مقدار عکس العمل نیروی افقی Hc و عمودی Vc وارده بر فلکه هرزگرد و در نتیجه مقدار نیروی عکس العمل Rc خواهد بود.

عکس العمل نیروی افقی Ha در فلکه کششی به مراتب بیش از عکس العمل Ra سعی بر کشیدن فلکه کششی در جهت افقی را دارد که باید در طراحی محور فلکه کششی و نیز محکم کردن نیروی محرکه در محل نصب و تقویت آن در این جهت اقدام لازم به عمل آید. 

نیروهای وارده بر محور فلکه هرزگرد B مشبیه با فلکه هرزگرد C است لذا با تجزیه و تحلیل عکس العمل های وارده بر محور فلکه هرزگرد C مشابه است. باید محور این فلکه ها در جهت مخالف برآیند نیروهای Rc , Rb تقویت شوند. 

فلکه کششی آسانسور در پایین چاه

فلکه کششی آسانسور در پایین چاه چگونه است؟

همانطوری که در شکل نشان می دهد، هنگامی که سیم بکسل از فلکه هرزگرد A عبور میکند و به سمت فلکه کششی ادامه مسیر می دهد، مسیر آن و جهت نیروی اصلی، T2، اندکی تغییر کرده و منحرف میشود. نیروی عکس العمل عمودی در محور فلکه هرزگرد نسبت به نیروی عکس العمل افقی وارده بر محور فلکه هرزگرد H (a) مقدار کمتری است. 

مقدار نیرو وارده بر فلکه هرزگرد و نیز نیروی وارده بر محور آن نتاثر از زاویه ایست که سیم بکسل از محور عمودی دارد و مقدار آن با تجزیه و تحلیل ساده نیروها از روابط مثلثاتی محاسبه میشود. 

نیروهای وارد از سوی سیم بکسل ها بر فلکه کششی ، سعی بر کشیدن آن به سمت بالا دارند. باید نیروی عمودی وارده بر محور فلکه کششی به گونه ای مهار شود که نیروی محرکه ی آسانسور در محل استقرار ثابت بماند. ذکر این نکته لازم است کلیه این روابط با تغییر موقعیت فلکه ها نسبت به یکدیگر و ایجاد فواصل بین سیم بکسل های سمت کابین و وزنه تعادل و انحراف زاویه  α و تغییر مقدار آن در حالات مختلف توسط معادلات ارائه شده قابل محاسبه است. 

بار وارده بر فلکه کششی (بدون به کاگیری فلکه هرزگرد) چگونه است؟

نمودار نیروهای وارده بر فلکه کششی آسانسور در شکل زیر نشان داده شده است. 

در این وضعیت به دلل موقعیت فلکه کششی در چاه آسانسور از فلکه هرزگرد استفاده نشده است در نتیجه همه نیروها بر محمور فلکه کششی وارد می شوند. این نیرو از طریق سیم بکسل های سمت کابین T1 و سیم بکسل های وزنه تعادل T2 ایجاد میگردند. 

در این حالت هیچ گونه عکس العمل افقی در محور فلکه کششی ایجاد نمیگردد، مقدار نیروی عکس العمل در محور فلکه کششی معادل نیروی عکس العمل عمودی است. 

نیروهای وارده و تاثیر آنها بر فلکه کششی و هرزگرد - آسانبر کٌرد صنعت

نیروهای وارده و تاثیر آنها بر فلکه کششی و هرزگرد : 

نیروهایی از طریق هر یک سیم بکسل ها به دو سمت فلکه کششی و فلکه های هرزگرد وارد می شوند که عکس العمل این نیروها در محور فلکه ها ایجاد میگردد. مقدار عکس العمل این نیروها متانسب با انحراف جهت سیم بکسل ها است که در اثر جابجایی فلکه های هرزگرد و فلکه کششی و موقعیت انها با یکدیگر تغییر میکنند. در نتیجه مقدار فشار وارده بر سطح شیار فلکه و محور آنها نیز اثر میگذارد. 

نیروهای وارده توسط سیم بکسل ها در نقاطی که روی سطح فلکه های کششی در دو طرف از آن جدا می شوند با T1 , T2 نشان داده میشوند اختمالاف این دو نیرو در واقع به دلیل مقاومت سطح (اصطکاک) سیم بکسلها با شیار است. مقدار نیروهای سیم بکسل در محلی که از روی سطح فلکه هرزگرد در دو طرف آن جدا شده و آن را ترک می کنند، درحالت استاتیکی مساوی در نظر گرفته میشوند.