این فضا در گروه ساختمان هایی است که ساکنین و مراجعه کنندگان زیادی دارند. تئاتر های بزرگ ممکن است در چند طبقه باشند که جریان ترافیک آنها به گونه ای طرح شود که مشتریان به سرعت و به طرز صحیح به محل خود هدایت شوند. معمولا ورودی به حد کافی بزرگ نیست ولی مشکل زیادی ایجاد نمیکند. از دیگر ساختمان های این میتوان به استادیوم اشاره کرد که تعداد طبقات آنها زیاد نیست ولی حجم جابجایی نفرات آنها زیاد است.
پارکینگ طبقاتی در فروشگاه های بزرگ ، فرودگاه های قطار و یا ساختمان مسکونی در شهرهای بزرگ پیش بینی میشود. اصولا ورود اتومبیل به پارکینگ و یا خروج از آن توسط رمپ صورت میگیرد. در ساختمان های اداری هنگام بعد از ظهر و زمان خروج کارمندان از ساختمان توسط خودروی شخصی با اوج ترافیک پارکینگ مواجه خواهیم شد، لذا در بعضی از ساختمان ها که توسط آسانسور به پارکینگ ساختمان نیز سرویس دهی میگردد در خروجی ساختمان اداری تجمع اتومبیل دیده میشود، این بدین معنی است که ظرفیت آسانسورهایی که به پارکینگ مراجعه میکنند به صورت تکمیل و پر بوده و کلیه آنها در پارکینگ تخلیه میشوند و ساکنین پس از رسیدن به اتومبیل خود، ممکن است مقدار زمانی در خارح شدن از ساختمان معطل شوند.
ترولی حمل میکنند، لذا وزن دو نفر به همراه ترولی و بارهای در دستشان حدودا ۲۲۵ کیلوگرم (۳×۷۵+۱۰) کیلوگرم خواهد بود.
سطح اشغال فوق توسط ترولی در طراحی آسانسور فرودگاه باید مد نظر قرار گیرد. این اشتباه خواهد که فرض کینم کلیه فضای داخل کابین آسانسور در جریان جابجایی مسافرین در فرودگاه مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال فرض کنید یککابین ۵۰ نفره در فرودگاه پیش بینی شده باشد، در جدول ظرفیت کابین مطابق استاندارد EN81 سطح کابین این تعداد نفرات ۶،۱۸ متر مربع خواهد بود. در صورتی که مقدار سطحی که هر نفر اشغال میکند ۰/۲۸ متر مربع فرض کنیم ، تعداد نفرات گنجایش اسن کابین ۲۳/۵ نفر خواهد بود که معادل ۱۷۶۶/۵ کیلوگرم که حدودا ۴۷٪ سطح و مقدار ظرفیت آسانسور فرض شده ، خواهد بود. در صورتی که دو نفر مسافر با ترولی همراه آن ۰/۹۸ متر مربع (معادل ۵ نفر) فضا اشغال کنند. آسانسور ۵ نفره فوق ۱۳/۸۵ نفر ۶/۹ ترولی تکمیل خواهد شد. بنابراین میبینید که آسانسور هیچگاه به ظرفیت کافی خود نمیسرد و لذا همواره باید آسانسورها را در فرودگاه بزرگتر و یا تعداد آنها را بیشتر گرفت.
یکی از راه حل های جابجایی مسافرین در فرودگاه استفاده از سطح شیب دار بین طبقات است. در هر صورت از عمده وسایلی که برای جابجایی مسافران فرودگاه ها پیش بینی میشوند آسانسور خواهد بود، آسانسورها باید توانایی سرویس دهی خوبی را داشته باشند و برای انتقال اسباب و اثاثیه در طبقات فعال باشند. حداقل آسانسور پیش بینی شده در فرواه ها جهت گنجایش تحولی بیشتر ۲۰۰۰ کیلوگرم است.
سیستم های کنترلی آسانسور فرودگاه باید به نحوی انتخاب شوند که مدت زمان بسته شدن درب کابین به نحوی باشد که درب به روی مسافر یا ترابی بسته نشود ، این موضوع در ترافیک آسانسور تاثیر خواهد داشت که با توجه به این نکته باید تعداد ، اندازه کابین و سرعت آسانسور به صورت مناسب انتخاب گردد. مراجعه کنندگان به فرودگاه ممکن است با محل استقرار آسانسور آشنایی نداشته باشند لازم است که از علائم هشداردهنده و راهنما برای هدایت مسافرین در محل های مناسب استفاده شود.
آسانسور در ساختمانهایی که دارای زیرزمین هستند نسبت به ساختمان های بدون آن مشابه خود، از مشکلات بیشتری در سرویس بین طبقات و همکف دارند و از طرفی دسترسی آسانسور به زیرزمین صرف نظر کرد.
مسافر باید با یک سرویس مناسب به زیر زمین مراجعه کند که عموما برای رسیدن خودرو در پارکینگ ساختمان یا فضاهای خاص که در طبقات زیرزمین از ابتدای طرح پیش بینی شده است ، آسانسور مناسب سرویس دهد ، از جمله این فضا ها می توان به رستوران، فضاهای تفریحی ، باشگاه های سلامت و مجتمع های رفاهی و غیره اشاره کرد. تعداد مراجعه کننده به زیر زمین توسط آسانسور به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله آن ها میتوان از تعداد خودروهایی که پارک شده اند و تعداد طبقات زیر زمین نام برد.
طراح معمار عموما محدود به فضای قابل پارک خودرو در سطح موجود ساختمان است. غالبا تنها ۱۰٪ مجموع ساکنین کل طبقات مشمول ساکنین و مراجعه کنندگان به زیرزمین هستند. تاثیر دیگر تعداد طبقات زیر زمین در زمان انتظار و افزایش آن و در نتیجه کاهش مقدار ظرفیت جانمایی آسانسور در طبقات بالای همکف است . البته تاثیر این موضوع در ترافیک هایی در جهت بالا نسبت به ترافیک از نوع دو طرفه بیشتر است و در ترافیک دو طرفه تاثیر قابل توجهی دیده نمیشود.
سرویس دهی آسانسور در طبقات بالایی طبقه همکف از اهمیت خاصی برخوردار است . زیرا تقریبا همه ساکنین بالای طبقه همکف هستند. زیرزمین ها معمولا تعداد جمعیت کمی را به خود اختصاص میدهند و لیکن زمان انتظار مسافرین را افزایش میدهند.
در بعضی ساختمان ها برای کاهش هزینه های ساخت تنها بخشی از کل آسانسورها به طبقات زیر زمین دسترسی دارند و مراجعه میکنند که در صورتی که مسافری به اشتباه به آسانسور دیگری به غیر از آسانسور مربوطه به زیر زمین سوار شود در این حالت باعث مشکلاتی از جمله جابجایی و تعویض آسانسور و افزایش زمان آسانسور میشود که در انتها باعث افزایش زمان انتظار میگردد.
برای کاهش زمان انتظار پیشنهاد میشود کلیه آسانسورها در یک ساختمان به طبقات زیرزمین نیز سرویس دهند و یا در غیر این صورت هیچکدام یک از آنها به زیرزمین مراجعه نکنند و در این حالت برای مراجعه به زیرزمین بایددیک آسانسور ویژه در طبقه اصلی پیش بینی شود.
البته در صورتی که کلیه آسانسور به زمین مراجعه کنند باعث افزایش هزینه های ساخت خواهد که امروزه با استفاده از سیستم های کنترل فرمان آسانسور میتوان در ساعات خاص مراجعه به زیرزمین را در تعدادی از آسانسورهای محدود کرد. به طور مثال در ساعات میانی روز در یک اداره اوج ترافیک سبک است و مراجعه به زیرزمین نیز کمتر از اوایل صبح یا ساعات آخر تعطیلی آن میباشد .
در ساختمانهایی که تعداد آسانسورها زیاد هستند و به صورت گروهی فعالند و کلیه آنها به زیرزمین نیر مراجعه کنند باعث گرانی سیستم میگردد و در این حالت میتوان آسانسور جداگانه ای برای مراجعه مسافرین به زیرزمین پیش بینی کرد.
مقدار زمان RTT در ابن نوع ساختمانها بدین ترتیب است که زمان رفت و برگشت آسانسورها به طبقات بالای همکف را همانند بخش های قبل که بیان گردید . قابل توجه اینکه به ازای هر خودرو در ساختمان های مسکونی ۱/۲ نفر و در ساختمان های اداری ۲ نفر و به ازای هر دوچرخه یک نفر برای برآورد ساکنین در طبقات پارکینگ یا زیرزمین منظور میشود .
در ساختمان های چند طبقه ، آسانسورهای ویژه برای معلولین برای جابجایی افراد ناتوان و سایر کسانی که دارای مشکلات حرکتی هستند نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
به طور کلی استاندارد EN81 سه سطح دسترسی را برای آسانسورهای فوق تعریف میکند که مهمترین تفاوت آنها در ارتباط با ابعاد کابین و عرض مورد نیاز برای ورودی آسانسور می باشد.
حداقل ابعاد لازم کابین برای استفاده یک ویلچر سوار عبارت است از ۱۰۰۰×۱۲۵۰ میلیمتر (عمق ضرب در عرض) با ورودی حداقل ۸۰۰mm .
در ساختمان های عمومی لازم است فضای کافی برای فرد همراه ویلچر سوار نیز وجود داشته باشد، بنابراین ابعاد آن عبارت است از ۱۰۰X۱۴۰۰ میلی متر (عمق ضرب در عرض) با ورودی حداقل ۹۰۰ میلی متر .
ابعاد کابین در ساختمان های ویژه باید به نحوی در نظر گرفته شود که امکان نگهداری ویلچر سوار به همراه افراد دیگر نیز وجود داشته باشد و ویلچر سوار بتواند در آن تغییر جهت بدهد.
حداقل ابعاد مورد نیاز کابین در این حالت عبارت است از ۱۴۰۰×۲۰۰۰ میلی متر (عمق ضرب در عرض) با ورودی حداقل ۱۰۰۰ میلی متر.
کابین آسانسور باید دقیقا به هنگام توقف با سطح پاگرد راه پله هم تراز شود. دقت توقف در محدوده کمتر یا بیشتر از ۱۰ میلی متر و دقت در هنگام سوار یا پیاده شدن مسافر کمتر یا بیشتر از ۲۰ میلی متر باشد. درب ها باید به آرامی بسته شوند، سرعت بسته شدن درب در منازل مسکونی ۰/۳ متر بر ثانیه میباشد. در آسانسورهایی که برای استفاده یک ویلچر سوار و یک شخص همراه آن استفاده میشود، لازم است یک آینه در جلوی درب ورودی (دو درب تونلی بر روی دیوار کناری) نصب گردد.
ارتفاع شستی ها حداقل ۹۰ سانتی متر و حداکثر ۱۲۰ سانتی متر انتخاب میشود. در ساختمان هایی که ویلچر سوار بدون همراه زندگی میکند، ارتفاع شستی ها نباید بیشتر از ۱۲۰ سانتی متر باشد. شماره طبقات باید به طور واضح در پاگردها مشخص باشد . لازم است فضای کافی به ابعاد حداقل ۱۵۰۰×۱۵۰۰ میلیمتر در مقابل هر کدام از درب های آسانسور برای چرخش ویلچر میسر باشد و از گذاشتن موانع در جلوی درب آسانسور خودداری شود. شستی احضار طبقات در کنار درب آسانسور در ارتفاع ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ میلی متر ی از کف طبقه نصب شوند.
آسانسورهای پانورامیک ، نماسازی و یا نمایشی به آسانسورهایی اطلاق میشود که همواره سهمی در سیستم جابجایی عمودی نفرات در ساختمان ها داشته اند.
عمدتا این نوع آسانسورها در اداره ها، هتلها و فروشگاه ها جهت جابجایی مسافرین مورد استفاده قرار میگیرنده بخش عمده ای از آن ها در ساختمان های با تعداد طبقات کم به عنوان ایجاد تنوع در انها به کار گرفته میشوند. در ساختمان های اداری آنها بخشی از یک مجموعه از آسانسورهای گروهی را شمال میشوند. در تعدادی از ساختمان های بلند ، آسانسورهای سریع السیر (shuttle lift) نیز از این نوع مورد استفاده قرار گرفته شده است.
در مرکز فروشگاها به طور عموم در صورت امکان یک یا کلیه آسانسورها از نوع پانورامیک مورد استفاده قرار میگیرد، عموما این آسانسورها دارای سرعت کمی بوده و لذا زمانی که در حین حرکت صرف میکنند زیاد باشد و همجنین مدت زمان باز و بسته شدن درب ها با توجه به نوع شیشه ای (full glass) آنها جهت ایمنی بالا زیاد است و از سرعت کمتری برخوردار هستند.
عموما کابین این آسانسورها به دلیل تزئینات داخلی آن ها که توسط معمار طراح ساختمان طراحی میشود و به شکل های خاص می باشد و ورودی آنها نسبت به سایر فضای کابین باریک تر میباشد که در نتیجه باعث مشکلاتی در انتفال مسافران شده و ناکارایی آسانسور را بالا ببرد. همه این عوامل که از آنها نام برده شده میتواند باعث کاهش کیفیت جابجایی مسافرین تا حد ۵۰٪ نسبت به آسانسورهای معمولی بگذارد در فروشگاه های مرکزی اصولا آسانسورهای پانورامیک جز مجموعه ی اصلی آسانسورهایی که مسافرین را منتقل میکنند نیستند و این مراکز عموما جهت جابجایی عمودی مسافرین از پله های برقی مورد استفاده قرار گرفته و این آسانسورها جهت جابجایی افراد ناتوان یا معلولین یا افرادی که به همراه خود نزولی دارند به کار گرفته میشوند.
در صورتی که آسانسورهای پانورامیک در مجموعه آسانسورهای پیش بینی شده باشد، مشخصات فنی همانند دیگر آسانسورها نیست.
با توسعه شهرها و پیشرفت دانش بشری در ساخت و بنای ساختمان های بلند، اسکان ساکنین در این ساختمان ها با رشد روزافزونی رو به رو گردید. ساخت ساختمان های بلند این موضوع را ثابت کرد که هیچ محدودیت فنی دز طراحی و ساعت این نوع ساختمان ها وجود ندارد ، کارکرد و جریان حرکت آسانسورها و انتقال ساکنین و مراجعه کنندگان در این ساختمان ها به مثابه جریان خون و انتقال اکسیژن و مواد غذایی در کالبد انسان است ساخت و طراحی آسانسورها با مشکلاتی از جمله از نظر تاثیر فیزیولوژی ، روانی به مسافرین و یا محدودیت اقتصادی در این نوع ساختمان ها رو به روست . یکی از این محدودیتها فضای اشغالی توسط چاه و تجهیزات آسانسوری است . ساختمان بلند با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه ای هر شهر تعریف خاص خود را داشته و تعاریف مختلفی دارد.
در یک شهر کوچک ساختمانی به ارتفاع ۶ طبقه ساختمان بلند محسوب شده و از سوی در یک شهر بزرگ ساختمان بلند به ساختمان های بیش از ۶۰ طبقه اطلاق میشود.
یکی از محدودیت هایی که تاثیر در ملاک طبقه بندی ساختمان ها به ساختمان بلند و غیره میشود، ارتفاع نردبان سازمان آتش نشانی و امکان اطفاء حریق توسط ماموران آتش نشانی در ساختمان های بلند است.
در اکثر کشورها ساختمانی به ارتفاع بیش از ۲۱ متر جز ساختمان های مرتفع محسوب میشود همانطوریکه در بخشهای قبل نیز مطرح شد زمان انتظار مسافر در طبقه ی اصلی ساختمان در مدت ۵ دقیقه بحرانی متناسب با نوع کاربری و ترافیک آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. زمان انتظار در ساختمانی مسکونی حداکثر ۶۰ ثانیه و ساختمان های اداری ۳۰ ثانیه است ، در ساختمان های بلند استفاده ار کابین بزرگ به دلیل طولانی بودن مسیر حرکت کابین و تعداد زیاد توقف ها و زمان سوار و پیاده شدن مسافرین باعث نارضایتی مسافرین در طول حرکت کابین در ساختمان شده و مدت زمانی که مسافرین در داخل کابین حبس میشوند بیش از اندازه خواهد بود که این زمان نباید بیش از دقیقه باشد که برای رفع حل این معضل در ساختمانهای بلند طبقات ساختمان چند بخش تقسیم شده و بریا هر یک از آنها آسانسوری با ظرفیت و سرعت های متفاوت در نظر گرفته میشود و هر یک از بخش های جداگانه شامل ۱۵ تا ۲۰ طبقه پیش بینی شده که همه آن ها از طبقه ی همکف مسافر یا بار را جابجا میکنند. به طور مثال در صورتی که ساختمانی اداری ۴۵ طبقه باشد ساختمان به سه بخش تقسیم میگردد که هر بخشراز ساختمان شامل ۱۵ طبقه بوده که به ترتیب از طبقات همکف تا طبقه ۱۵ و دیگری از طبقه همکف به طبقات ۱۶ تا ۳۰ و نیز دسته دیگر از طبقه همکف به طبقات ۳۱ تا ۴۵ را سرویس میدهند .
کلیه مسافرین از طبقه ی همکف اصلی به طبقه ی همکف مجازی (sky lobby) توسط آسانسورهای سریع السیر منتقل شده و در آنجا با تعویض آسانسور خود به طبقه مورد نظر خود دسترسی پیدا میکنند البته این طرح با مشکلاتی نیز مواجه است از جلمه میتوان به تعویض آسانسور توسط مسافرین در طبقه (sky looby) و صرف زمان زیاد از مسافر در طول مسیر حرکت تا رسیدن به مقصد نهایی طراح ساختمان باید تمهیداتی برای کاهش مشکلات روحی ، روانی مسافر در نظر بگیرد از جمله میتوان به سرگرم کردن مسافرین در هنگام تعویض آسانسور سریع السیر با آسانسور طبقه مربوطه در طبقه همکف (sky lobby) که میتواند طراحی فروشگاه ها و مراکز تفریحی و غیره نام برد از مزیت های عمده استفاده از طبقات همکف مجازی (sky lobby) که در ساختمان های بلند به کاهش تعداد چاه های آسانسور و نیز کاهش سرعت آسانسور اشاره کرد.
در تعدادی از آسانسورهای سریع السیر به منظور کاهش زمان انتقال مسافرین از طبقه همکف اصلی به طبقه همکف مجازی به کارگیری کابین های دو قلو در آنهاست که همزمان در دو طبقه مسافرین به آن سوار و یا پیاده میشوند معمولا یکی از طبقات همکف اصلی مستقیما به درب ورودی دسترسی داشته و برای دسترسی به کابین دو قلو مسافرین از پله های معمولی و یا پله برقی استفاده میکنند.
برای کاهش زمان انتظار و افزایش ظرفیت جابجایی آسانسورها و انتقال مسافرین از طبقه ی همکف اصلی به طبقه ی همکف مجازی که دراین مسیر دارای دو توقف بیشتر نیست از آسانسورهای سریع السیر با کابین دوتایی (double deck) استفاده میشود که همزمان از دو طبقه همکف مسافرین به آن سوار و با از آن پیاده میشوند ، معمولا برای دسترسی افراد به کابین آسانسورها از پله عمومی و پله برقی استفاده میگردد.
آسانسورها با کابین دوتایی دارای مزیت و معایبی است از مزیتهای آن میتوان به کاهش تعداد چاه آسانسور در ساختمان تا حدود ۳۰٪ نسبت به طراحی ساختمان با آسانسورهای تک کابین را نام برد.
آسانسور های زوج و فرد چگونه است ؟