کلیات :
ریل ها از جنس فولاد (مارتینی) هستند که ابعاد آنها تابع طراحی آسانسور است. مقطع ریل به فرم T شکل و گرد ( به شکل حرف یونانی ω ) در بازار وجود دارد لیکن به طور معمولا مقطع T شکل مورد استفاده قرار می گیرد. برای هدایت نرم و آرام کابین و وزنه تعادل آسانسور سطح ریل ها که حرکت رئی آنها انجام میشود ماشین کاری و کاملا صاف می گردند.
ریل ها از اولین قطعاتی هستند که در چاع نصب می شوندو معمولا عمرشان با عمر ساختمان یکی است. همانگونه که همه اذعان دارند ریل ها یکی از عوامل مهم و موثر در کیفیت حرکت آسانسور هستند. در آسانسورهای کششی دو مجموعه ریل وجود دارد یکی از مجموعه عا برای کابین و دیرگی برای وزنه تعادل در دو طرف انها مورد استفاده قرار می گیرند.
در بعضی از حالات، به طور مثال در آسانسورهایی که کابین دارای دو درب عمود بر هم باشد ریل ها در گوشه چاه نصب می شوند و به آن وضعیت گوشه ای می گویند. در آسانسورهای هیدرولیکی عموما تنها یک مجموجه از ریل ها برای کابین پیش بینی می شود. ریل های هادی آسانسور معمولا به طول های 5 متری و 2/5 متری در ابعاد مختلف وجود دارند. به طور معول از ریل 5 متری برای ساختمان ها استفاده می شود. ریل 2/5 متری و ریل های یک متری و حتی کوچکتر جهت چاه مخصوص سدها و ساختمان های بلند در شرایط کسری ریل در قطعه اول و آخر کار استفاده می گردد.
برای طول های غیر استاندارد ( طول های خارج از 5 و 2/5 متر ) طبق تقاضای خریدار، کارخانه سازنده نسبت به برش و ساخت آنها اقدام می نماید. ابعا و نوع ریل های به کار رفته در یک آسانسور بر اساس ظرفیت و سرعت آسانسور تعیین می گردند. تعدادی از شرکت های آسانسوری برای دقت در کار اجرایی خود، طبق نقشه زیل گذاری، پشت ریل ها شماره گذاری می کنند که نصاب باید طبق آن ریل ها را سرهم بندی و نصب نماید.
- ریل ها :
در ایران و اغلب کشورها عموما از شاخه ریل هایی به طول 5 متر استفاده می شود. در هنگام اجرا و ریل گذاری ها، طول اولین ریل طبق مقررات باید به گونه ای باشد که محل اتصال دو ریل به براکت ها برخورد نکرده و یا در زیر آنها قرار نگیرد. لذا در مواردی به دلیل عدم امکان جابجایی براکت ها لازم است در آغاز ریل گذاری در انتخاب طول ریل دقت شود و ممکن است شروع ریل گذاری با زیل های کوتاه تر طبق نقشه ریل گذاری شرکت فروشنده که از قبل پیش بینی کرده است یا حتی ریل به طول یک متری صورت گیرد.
برای همین منظور شرکت های معتر آسانسوری پیش از عملیات اجرایی ، نقشه های ریل گذاری را که در آن محل دقیق براکت ها و فواصل آنها از یکدیگر و نیز محل پشت بند ریل و اتصال دو ریل مشخص شده در دسترس نصاب قرار می دهند و نصاب موظف است در زمان آهنکشی چاه موارد فوق را به کارفرماجهت اجرای دقیق سازه و کلاف بندی محل اتصال براکت ها منتقل نموده و در آن نیز نظارت داشته باشد. در صورت اجرا ریل ها مطابق نقشه ریل گذاری ضروری است چیدمان و جایگاه اتصال دو ریل متوالی قبلا کنترل شده و به ترتیب مشخص شده در نقشه اجرا گردند.
قبل از اجرا ریلها باید آنها را توسط یک پارچه آغشته به روغن رقیق تمیز کرد و هر گونه زنگ زدگی و گرد و خاک را پاک کرد. همانگونه که در نقشه ریل گذاری اشاره شده نباید طول مجموع ریل ها از ارتفاع چاه بیشتر باشد.
لذا بایذ از ریل های با اندازه های مناسب، استفاده کرد. در صورت استفاده از ریل بلندتر آخرین شاخه برش خواهد خورد و مقداری از ریل دور ریز خواهد شد. از دیگر نکات مهم دقت در انتاقال ریل ها به داخل چاه به منظور جلوگیری از برخورد لبه های آن با دیواره چاه است که باید این موضوع در حمل ونقل در نظر گرفته شود.
ریل ها توسط لقمه ها به براکت ها محکم می شوند. براکت ها این اطمینان را باید به آسانسور بدهند که ریل های آن در موقعیت خود بماند و باعث مشکلاتی در حرکت نرم انها نشوند. لقمه ها به دو دسته تقسیم می شوند، پرسی و قالبی کلیه لقمه های ریل از جنس فولاد هستند.
قبل از انتقال ریل ها به داخل چاه آسانسور باید هر یک از آنها از نظر پیچیدگی، تابیدگی و ضربه خوردگی کنترل کرده و در صورتی که تاب داشته باشد جدا و عودت شوند.
ریل ها باید خیلی شاقول و کونیا شده به طوری که اندازه دهانه زیل ها نسبت به یکدیگر نیز نباید کاملا دقیق باشند تا حرکت کابین بدون نوسان، ارتعاش، صدا یا ضربه باشد. در سرعت های بالا این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است. حداکثر انحراف مجاز ریل ها نسبت به هم یک میلی متر است.
راس هر یک ز شاخه های ریل دارای فاق و زبانه است که در مواقع ارتباط ریل ها به یکدیگر، اتصال فاق یا زبانه یک ریل بعدی با یکدیگر درگیر شده و متصل می شوند. معمولا این زبانه ها نری و مادگی نیز می گویند.
اصولا قبل از نصب ریل ها به روی یکدیگر، محل اتصال ریل ها را ( نر و مادگی) با فرچه فلزی تمیز کرده و در صورت ایتکه ضربه ای خورده باشند، محل اتصال ها را سوهان کاری می کنیم.
محل اتصال ریل ها باید کاملا در یک امتداد باشد و هیچ گونه پله ای در آن نباشد. در صورت وجود هرگونه هپله در محل اتصال باعث ایجاد حرکاتی می شود که در کابین قابل درک خواهد بود، هر چند این تکان ها در حین حرکت کابین در یک زمان کوتاهی به وجود می آیند ولیکن باعث نارضایتی مسافر داخل کابین خواهد بود.
محل اتصال ریل ها با عبور کفشک های کابین از روی آن ایجاد می شود متفاوت است. برای عدم ایجاد پله در محل اتصال آنها از صفحات پشت بند فولادی ( صفحه تخت فولادی) استفاده می شود.
در آسانسورهای پر سرعت با توجه به اهمیت محل اتصال ریل ها، برای کنترل دقت بیشتر محل اتصال ها به جای صفحه تخت از پشت بند ریل به صورت T شکل استفاده می شود تا از این طریق در دو جهت خم ریل در محل اتصال را کنترل نموده و مقاومت آن را بالا ببرند.
پشت بند ریل ها دارای 8 عدد سوراخ هستند که با 4 عدد سوراخ انتهای هر یک از ریل ها روبروی هم قرار گرفته توسط پیچ و مهره به یکدیگر متصل می شوند.
پشت صفحه پشت بند ریل ها کاملا صاف و صیقلی بوده و در محل کارخانه فرزکاری میشود. ابتدا و انتهای ریل نیز در محل نشیمن پشت بند ریل در کارخانه سنگ کاری یا فرزکاری می گردد و سطح مناسبی برای هر یک از زیل ها برای نشستن روی سطح پشت بند ایجاد می شود. ضخامت پشت بند ریل و قطر پیچ و مهره طبق استاندارد های ایمنی می باشد.
همانگونه که قبلا نیز مطرح شد، ریل ها توسط لقمه ها به برکت ها پیچ و مهره می شوند به طوری که براکت ها کاملا وزن ریل ها را در جهت افق مهار کنند. از طرفی این لقمه ها اتصال غیر صحیح بوده و یا به دیگری در اثر فشار وارده از ساختمان ریل هادر محل اتصال به براکت شروع به خم شدن کنند که با استفاده از لقمه های مخصوص ( لغزشی) این مشکل رفع می گردد.
در صورتی که لقمه های ریختگی برای نصب ریلها به براکت مورد استفاده قرار گرفته باشد، حدودا 1/6 میلی متر لقی بین آنها و سطح ریل ها برای اجازه حرکت ریل در مسیر عمودی در نظر گرفته می شود.
- براکت ها :
براکت ها به عنوان مهارکننده ریل های آسانسور و ارتباط آنها به سازه یا آهنکشی داخل چاه عمل میکنند. از طرفی میتوان آن ها را به عنوان تصححیح کننده ناشاقولی احتمالی چاه قلمداد کرد.
حرکت نرم و بدون تکان و ارتعاش آسانسور تنها تابع نصب صحیح ریل هاست و از طرفی نصب آنها نیز بستگی زیاد به اجرای صحیح براکت ها دارد.
شرکت های نصاب از انواع براکت ها استفاده می کنند و تعدادی از آنها نیز براکت های خاص خود را بکار می برند.
همانطور که ریل ها باید مقاومت کافی داشته باشند، براکت های محکمی نیز برای ریل ها باید پیش بینی کند. طی عملیات اجرایی براکت ریل ها توسط پیمانکار آسانسور به سازه ساختمان متصل می شوند. محل های اتصال که ممکن است تیرفلزی ، دیوار اجری و یا بتنی باشند توسط پیمانکار ساختمانی بنا می شوند. در صورتی که دیوار یا سازه محل نصب براکت ها مشخص نباشند نصاب باید با هماهنگی مسئوا ساختمان ساختمانی موضوع را پیگیری کند. به طور کلی نصاب آسانسور مسئولیتی در قبال اجرا آهنکشی یا پیش بینی زیر ساخت محل نصب براکت ها به سازه ساختمان ندارد.
در صورتی که نیاز به اجرا آهنکشی باشد باید حتما با هماهنگی افراد با صلاحیت صورت پذیرد. عموما نصاب باید ابعاد، نو و فاصله بین تیرها و یا سازه هایی که براکت ها به آن ها نصب می گردندرا قبل از نصب با نقشه نهایی که به تصویب رسیده اند کنترل کند. راحت ترین شرایط نصب و از طرفی بیشترین کنترل اجرایی هنگامی است که براکت ها به اسکله فلزی ساختمان یا آهنکشی متصل باشند.
به هر حال آسانسورها در انواع ساختمان ها با سازه های مختلف نصب می گردند. با این حال از جمله موضوعاتی که در این ارتباط از اهمیت زیادب برخوردار است سازگاری نوع براکت به کار رفته با سازه ساختمان است.
با توحه به این موضوع که براکت ها پس از نصب، تعیین کننده محل ریل ها در چاه آسانسور خواهند بود لذا باید آنها در محل دقیق خود نصب شوند. همانگونه که قبلا نیز اشاره گردید محل دقیق براکت ها در نقشه های ریل گذاری که توسط شرکت ها آسانسور به تصویب رسیده مشخص می گردد. لازم به تذکر است حداکثر فاصله دو براکت 4/5 متر می باشدو حداقل یک براکت برای هر یک از شاخه ریل ها باید پیش بینی شود. همچنین آنها باید در یک فاصله مناسبی از آستانه درب طبقه قرار گیرند و از طرفی باید به طور دقیق نسبت به یکدیگر در طول جاه شاقول و گونیا باشند.
چهت ساده کردن نصب ریل امکان بکارگیری وسیع از انواع ابعاد ریل های مختلف در چاه آسانسورها، شرکت های مختلف چندین نوع براکت قابل تنظیم برای ریل کابین ارائه داده اند. روش نصب براکت ها و رعایت فاصله آنها از دیوار چاه آسانسور یا اسکلت فلزی آن گوناگون است.
براکت های وزنه های تعادل به دلیل ثابت بودن در محل نصب خود نیاز به تنظیم نیستند. لذا در کار اجرایی باید خیلی دقیق بود. ریل های وزنه تعادل در صورت نیاز به جابجایی توسط ورق های پر کننده ( لاتون ) تنظیم میشوند.
در نصب ریل ها اغلب از براکت های نبشب مانند ورق فلزی نورد شده دارای سوراخ های کشویی ارویب استفاده می گردد.
همانطوریکه پیش از این مطرح گردید محل براکت های کابین و وزنه تعادل از طریق نقشه ها مشخص می شود. در نقشه ها نوع براکت و فاصله براکت از براکت بعدی و مقدار فاصله ی آنها از دیوار پشتی چاه نشان داده می شود.
فاصله ی براکت ها در چاه آسانسور یکی از اندازه هایی است که از نقشه می توان برداشت کرد. به عنوان یک قاعده کلی فاصله براکت ها از یکدیگر حداقل 1/50 و حداکثر 2/5 متر در نظر گرفته میشود که بسته به ظرفیت و اندازه ی ریل های آسانسور متغیر خواهد بود.
در صورتیکه حین اجرا براکتی در محل اتصال دو ریل قرار گیرد، بهتر است براکت به زیر محل اتصال منتقل شود که در این وضعیت هیچ گونه تداخلی با محل اتصال پشت بند ریل پیش نخواهد آمد. اصولا نقشه ریل گذاری ( در صورت وجود ) به شما می گوید در کجا می توانید از ریل 5 متری استفاده کنید و یک یا دو عدد از ریل ها باید با طول کوتاه استفاده شوند.
