موتور آسنکرون و سنکرون چیست

ساختمان موتور سه فاز القایی آسنکرون و سنکرون چیست؟

• موتور سه فاز القایی آسنکرون

موتور سنکرون در واقع نوعی موتور الکتریکی است که در آن سرعت روتور و سرعت میدان مغناطیسی استاتور برابر است و این سرعت سنکرون از رابطه N = NS = 120 f/P به دست می آید. در حالی که موتور آسنکرون موتوری است که روتور آن با سرعت کمتر از سرعت سنکرون می چرخد.

در یک موتور القایی ، میدان مغناطیسی چرخنده باعث القایی یک ولتاژ و پیرو آن یک جریان الکتریکی در سیم های روتور می شود. جریان به وجود آمده در روتور نیز ، یک میدان مغناطیسی به وجود می آورد که موجب چرخش روتور در جهت میدان مغناطیسی دوار استاتور خواهد شد.

اما نکته ی مهم آنکه، روتور همیشه با سرعتی میدان در استاتور می چرخد و به همین علت است که این نوع موتورها ، آسنکرون یا غیر همزمان گفته می یود. پرکاربردترین نوع موتور سه فاز در صنعت آسانسور، موتور سه فاز روتور قفسی (قفس سنجابی) می باشد.

 

• موتور سه فاز القایی سنکرون

اگر خروجی قطب های روتور به وسیله کلکتور از موتور خارج شده ، به یک منبع ولتاژ خروجی متصل شود به طوری که روتور نیز به سهم خود میدان مغناطیسی جداگانه و یکنواختی را ایجاد کند ، به این نوع موتور، سنکرون گفته می‌شود.

در این موتورها ، مقدار لغزش برابر صفر است ، زیرا سرعت چرخش روتور همواره برابر سرعت میدان دوار استاتور است . ساختمان موتورهای سنکرونی که در صنعت آسانسور مورد استفاده قرار می گیرند ، اندکی با ساختمان بالا متفاوت هستند‌. در این گونه موتورها ، از آهنربای دائم برای ایجاد میدان مغناطیسی روتور استفاده می‌شود.

آسانسورهای دو سرعته به ظاهر دارای یک موتور هستند اما در واقع دو موتور بوده که از لحاظ الکتریکی از یکدیگر ایزوله می باشند. همانطور که بخش تابلوی کنترل به آن اشاره شد یکی از موتور ها سرعت تند و دیگری سرعت کند می باشد. هیچگاه این دو موتور همزمان تحریک نمی شوند و تفاوت سرعت در این موتور به دلیل اختلاف قطب های آن دو است ‌.

 

 

برای اتصال برق به موتورهای سه فاز از ترمینالی به نام تخته کِلِم استفاده می شود. این ترمینال داخل جعبه ای که بر روی بدنه موتور تعبیه شده است قرار دارد. همانطور که در این عکس نیز مشاهده می‌شود، سیم بندی موتورهای آسانسور معمولا ستاره ای می باشد.

 

استاتور و روتور چیست؟

استاتور در واقع یک استوانه تو خالی که از چندین لایه فازی ساخته شده و در موتور الکتریکی ثابت است. روتور درون استاتور می چرخد و همین چرخش باعث تولید انرژی شده و موتور را به حرکت در میاورد. شیارهایی روی ورقه ها وجود دارند و سیم پیچ هایی درون این شیار ها جاسازی می شوند. این سیم پیچ ها به نام کلاف هم شناخته می شوند

دو حلقه فلزی در دو انتهای روتور که به وسیله ای میله هایی مورب به هم وصل شده اند شکلی تقریبا شبیه قفس سنجاب پیدا میکنند‌. این میله ها معمولا از جنس آلومینیوم یا مس هستند و در بین ورقه های لایه لایه شده آهنی قرار گرفته اند.

 

 

به دلیل این که بین ورقه های آهنی لاک زده شده است ، دارای مقاومت الکتریکی زیادی سده ، به همین جریان القا شده در روتور از میان این میله ها عبور می‌کند.

اگر چه ولتاژ القا شده در روتور بسیار کم است اما به دلیل مقاوت کم میله های روتور ، جریان ایجاد سده در آنها زیاد میباشد.

1. سرعت موتور آسنکرون :

سرعت یک موتور اسانکرون ، به دو عامل فرکانس و تعداد قطب های موتور بستگی دارد و از رابطه زیر به دست می آید :

Nṣ = ۶۰f/ P

که از Νs ، سرعت میدان دوار یا سرعت سنکرون (r.p.m)

f فرکانس شبکه (هرتز)

P تعداد زوج قطب های سیم پیچی است .

 

همانطور که پیش از این هم اشاره شد، سرعت روتور همواره از سرعت میدان چرخنده در استاتور کمتر است . به این اختلاف سرعت لغزش می گویند و با S که مخفف Slip به معنی لرزش می باشد، نمایش می دهند‌.

 

در حالتی که بازی به روی محور خروجی موتور نیست، سرعت روتور به سرعت میدان استاتور خیلی نزدیک بوده ، لغزش برابر صفر خواهد بود‌. اما در بار نامی ، موتور لغزشی بین ۲ تاد۷ درصد خواهد داشت‌ . لغزش در یک موتور آسنکرون از رابطه زیر به دست می آید :

S = (Ns – Nr)/Ns

که این Nr سرعت روتور (r.p.m)

S مقدار لغزش است که عددی بین ۱ و ۰ می باشد.

 

اگرچه حجم اصلی موتور آسانسورهای نصب شده در داخل کشور ، سه فاز آسنکرون می باشد، اما در سال های اخیر نصب و استفاده از موتورهای القایی سنکرون نیز گسترش یافته است پس لازم است که در این جا به توضیح مختصری راجع به این موتورها بپردازیم .

 

 

جعبه سه فاز آسانسور

جعبه ی سه فاز آسانسور چیست؟

در موتورخانه آسانسور برای انتقال برق سه فاز و تک فاز به تابلوی فرمان و تجهیزات دیگر ، از یک تابلوی توزیع استفاده می‌شود.  در این تابلوی توزیع تجهیزات زیر وجود دارد  :

۱. فیوز سیمی یا فیوز مینیاتوری سه فاز 

۲. کلید گردان 

۳. لامپ سیگنال

۴. پریز تک فاز 

۵. فیوز مینیاتوری 

۶. پایه ارت 

۷. کانل و سیم 

اگر چه ساختمان کلی این تابلوی توزیع بسیار ساده است اما به همین دلیل سادگی اغلب به آن بی دقتی شده،  در نتیجه از کیفیت خوبی برخوردار نمی‌باشد. 

به به خاطر کوچک نمودن بی دلیل این تابلوی سه فاز،  هنگام باز نمودن درب آن سیم های برق بین قفل درب گیر کرده،  باعث اتصالی می‌شود. 

برای باز کردن درب برخی از جعبه های سه فاز باید فیوزهای داخل آن از جای خود باز شوند که کارایی و عملکرد آن را کاهش می‌دهد 

* نکته : در هنگام باز کردن فیوزهای جعبه سه فاز برای تعمیرات قسمت های الکتریکی حتما دقت شود که فیوزها را از نزدیکی جعبه ی سه فاز بردارید زیرا امکان دارد فرد دیگری بدون اطلاع از اینکه شما در حال کار هستید فیوزها را در جای خود ببندد و باعث برق گرفتگی شما بشود . در این موارد نصب علائم هشداردهنده نیز لازم است. 

آثار اتصالی و جرقه به راحتی در این عکس ها مشاهده می‌شود. 

خروج سیم و کابل از مسیرهای خروجی تابلوی برق بدون استفاده از گلند نادرست می باشد زیرا امکان اتصالی برق به بدنه تابلو وجود دارد.